Burgerschap een basisvaardigheid met een open einde

Voor taal en rekenen weten we door concreet uitgewerkte referentieniveaus precies wat leerlingen moeten beheersen aan het eind van de basisschool. Er wordt zelfs onderscheid gemaakt tussen een fundamenteel niveau (1F) en streefniveau (2F/1S). Voor burgerschap zijn er geen concrete tussen- en einddoelen vastgesteld. De nieuwe concept-kerndoelen van het SLO bevatten formuleringen als ‘kennis van’, ‘verkennen van’, ‘reflecteren op’ en ‘benoemen van’. Hoe een school deze brede begrippen uitwerkt, is aan de school zelf.

Niet gek dus dat burgerschapsonderwijs voelt als een puzzel. Zonder concrete kaders zoek je naar balans tussen vrijheid en richting, tussen inspiratie en structuur. Hoe leer je burgerschapsvaardigheden betekenisvol en doelgericht aan? Drie handreikingen:

1. Maak leerdoelen expliciet
   Burgerschapsvaardigheden worden vaak impliciet ontwikkeld. Zo komen essentiële vaardigheden als samenwerken, zelfregulatie of aardig doen dagelijks voorbij, zonder dat leerlingen dit herkennen als een leerdoel. Door deze doelen expliciet op te nemen in de instructie, vergroot je de betrokkenheid bij het leerproces. Bijvoorbeeld een bordje in de klas: ‘Vandaag werken we aan samenwerken’.
2. Betrek alle leerlingen
   Leerlingen leren door aangereikte kennis en vaardig-heden toe te passen in een nieuwe situatie. Daarvoor is oefentijd nodig. Activiteiten zoals een leerlingenraad zijn waardevol, maar bereiken niet alle leerlingen. Denk na over hoe álle leerlingen – van groep 1 tot en met groep 8 – dezelfde burgerschapsvaardigheden oefenen en ontwikkelen.
3. Maak keuzes
   Keuzes maken in het aanbod is nodig om het onderwijs aan te laten sluiten bij de leerlingpopulatie. Dit betekent dat burgerschapsonderwijs per school mag én misschien wel moet verschillen. Bespreek daarom eerst met collega’s welke thema’s jullie belangrijk vinden en hoe leerlingen en ouders betrokken worden bij de keuzes. 

Over Stichting Lot’s Foundation

Stichting Lot’s Foundation is een goede doelenstichting die zich via storytelling inzet voor de rechten van kinderen. Elke maand ontwikkelt een professionele redactie nieuwe les- en doe-activiteiten rond burgerschap, kinderrechten en duurzaamheid. Het platform Wereldwijs met Lot biedt 12 leerlijnen waarmee je het bestaande aanbod kunt versterken. Elke vaardigheid is uitgewerkt met doelen voor eind groep 2, 5 en 8. Zo werk je altijd doelgericht en in samenhang. Omdat Lot’s Foundation geen winstoogmerk heeft, zijn de activiteiten, bronnen en leerdoelen tegen een kleine vergoeding aan te schaffen. 

Meer informatie wereldwijsmetlot.nl